ΕΦΕΤ: Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων σε Σχολεία, κανονικά και Ολοήμερα – Τι πρέπει να προσέχουν μαθητές και εκπαιδευτικοί

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων, τα οποία προετοιμάζονται στο σπίτι και μεταφέρονται από τους μαθητές για τη σίτιση τους στα ολοήμερα σχολεία; Ποιά τρόφιμα επιτρέπεται να διατίθενται από τα σχολικά κυλικεία, πως πρέπει να συντηρούνται, πότε είναι επικίνδυνα, κλπ…

———————

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων, τα οποία προετοιμάζονται στο σπίτι και μεταφέρονται από τους μαθητές για τη σίτιση τους στα ολοήμερα σχολεία;

α) Η σωστή προετοιμασία στο σπίτι υγιεινών και ασφαλών γευμάτων ή πρόχειρου φαγητού (σάντουιτς).

β) Η τήρηση των ορθών πρακτικών μεταφοράς από το σπίτι στο σχολείο (π.χ. διατήρηση ψυκτικής αλυσίδας για τα τρόφιμα που αλλοιώνονται εύκολα).

γ) Η ορθή διατήρηση των γευμάτων στο σχολείο μέχρι τη στιγμή της κατανάλωσης και η ορθή προετοιμασία τους αμέσως πριν την κατανάλωσή τους από τους μαθητές.

2) Πως προετοιμάζεται ένα ασφαλές γεύμα στο σπίτι;

α) Οι πρώτες ύλες που προμηθευόμαστε πρέπει να είναι καλής ποιότητας και ασφαλείς. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε τρόφιμα που αλλοιώνονται εύκολα. Όλα τα τρόφιμα πρέπει να προέρχονται από νομίμως λειτουργούσες επιχειρήσεις. Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης πρέπει να έχουν παραχθεί σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των προϋποθέσεων της ισχύουσας νομοθεσίας για την υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων.

Σε κάθε περίπτωση, ελέγχουμε, στο μέτρο του δυνατού, τα τρόφιμα κατά τη στιγμή της προμήθειας για να βεβαιωθούμε ότι:

• δε φέρουν ορατές αλλοιώσεις
• δεν περιέχουν ξένα σώματα (ειδικά για τα μη προσυσκευασμένα τρόφιμα)
• η συσκευασία τους είναι ακέραια
• η ημερομηνία ανάλωσή τους δεν έχει παρέλθει
• η συντήρησή τους μέσα στην επιχείρηση πώλησης γίνεται σε καθαρούς χώρους και στις ενδεδειγμένες συνθήκες (π.χ., τα ευαλλοίωτα τρόφιμα διατηρούνται υπό ψύξη)

β) Οι πρώτες ύλες από τη στιγμή της προμήθειάς τους μέχρι τη στιγμή της χρήσης τους για την παρασκευή γευμάτων πρέπει να συντηρούνται σωστά:

Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης και λοιπά ευπαθή τρόφιμα συντηρούνται σε:

• θερμοκρασία μικρότερη ή ίση των 5ο C ή όπως καθορίζει ο παρασκευαστής τους

Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης διατηρούνται σε χωριστά ράφια και στις χαμηλότερες θέσεις των ψυγείων ώστε να μην επιμολύνουν άλλα τρόφιμα όπως λαχανικά, κομμένες σαλάτες ή μαγειρεμένα γεύματα.

Αντίστοιχα, τρόφιμα που θα καταναλωθούν ως έχουν, όπως κομμένες σαλάτες και μαγειρεμένα γεύματα τοποθετούνται στα άνω ράφια του ψυγείου με μεμβράνη προστασίας ή σε περιέκτη κατάλληλο για τρόφιμα.

Τα μη ευπαθή τρόφιμα διατηρούνται σε καθαρούς θαλάμους χωρίς υψηλά επίπεδα υγρασίας και θερμοκρασίας (ξηρή αποθήκευση)

• Οι πρώτες ύλες πρέπει να χρησιμοποιούνται εντός του προβλεπόμενου χρόνου ανάλωσης τους βάσει των αναγραφόμενων στη συσκευασία ενδείξεων ή βάσει κανόνων υγιεινής και ασφάλειας που ισχύουν για το εκάστοτε είδος τροφίμου

γ) Η προετοιμασία των γευμάτων στο σπίτι πρέπει να γίνεται με ορθούς χειρισμούς, ήτοι:

• Να τηρούνται οι κανόνες υγιεινής από τα άτομα που χειρίζονται τα τρόφιμα (π.χ., καθαρά χέρια, καθαρές πετσέτες κουζίνας)
• Να χρησιμοποιείται καθαρός εξοπλισμός (μαχαίρια, σκεύη) και πάγκοι που
• χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία των πρώτων υλών αλλά και την προσωρινή αποθήκευση τους
• Να χρησιμοποιούνται διαφορετικοί πάγκοι ή επιφάνειες για την επεξεργασία των ωμών τροφίμων ζωικής και φυτικής προέλευσης για την αποφυγή επιμολύνσεων ήεφόσον χρησιμοποιείται ο ίδιος πάγκος ή επιφάνεια, η επεξεργασία ζωικών και φυτικών πρώτων υλών να γίνεται σε διαφορετικό χρόνο αφού προηγηθεί κατάλληλος καθαρισμός (χρονικός διαχωρισμός εργασιών)
• Να ελέγχονται εκ νέου οι πρώτες ύλες για την ασφάλειά τους. Πρώτες ύλες που φέρουν εμφανείς αλλοιώσεις, ξένα σώματα ή ανεπιθύμητα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται.

δ) Το μαγείρεμα πρέπει να γίνεται σωστά, εφαρμόζοντας πρακτικές (θερμοκρασία και χρόνο) που δεν επιτρέπουν την επιβίωση παθογόνων μικροοργανισμών.

ε) Τα μαγειρεμένα γεύματα, εφόσον δεν καταναλώνονται άμεσα ή δεν μεταφέρονται εντός δύο ή τριών ωρών μετά το τέλος του μαγειρέματος στο σχολείο, πρέπει να διατηρούνται υπό ψύξη σε θερμοκρασία μικρότερη ή ίση των 5 ο C.

στ) Τα πρόχειρα γεύματα με ψωμί, αλλαντικά, τυριά, κ.ά., (σάντουιτς) συνιστάται να παρασκευάζονται λίγο πριν μεταφερθούν στο σχολείο. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, πρέπει να διατηρούνται σε κατάλληλο περιέκτη υπό ψύξη.

3) Πως μεταφέρουμε σωστά ένα γεύμα από το σπίτι στο σχολείο;

α) Τα μαγειρεμένα γεύματα αλλά και τα πρόχειρα γεύματα με ψωμί, αλλαντικά, τυριά, κ.ά. (σάντουιτς) πρέπει να μεταφέρονται σε κατάλληλες για τρόφιμα συσκευασίες που να μπορούν να κλείνουν καλά, ιδανικά εντός ισοθερμικών περιεκτών με χρήση παγοκύστεων (φορητό ψυγείο), ώστε να διατηρηθεί όσο το δυνατό καλύτερα η ψυκτική αλυσίδα των τροφίμων και κυρίως των τροφίμων που αλλοιώνονται εύκολα (θερμοκρασία μικρότερη ή ίση των 5ο C).

Σε περίπτωση που υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς ζεστού γεύματος σε θερμοκρασία άνω των 60ο C (thermo-box), θα πρέπει να υπάρχει ίδια δυνατότητα διατήρησης του γεύματος και στο σχολείο μέχρι να καταναλωθεί.

4) Πως διατηρούμε σωστά ένα γεύμα στο ολοήμερο σχολείο μέχρι τη στιγμή της κατανάλωσης και πως το προετοιμάζουμε για κατανάλωση;

α) Τα μαγειρεμένα γεύματα και ιδιαίτερα εκείνα που περιέχουν ευπαθή και ευαλλοίωτα συστατικά, πρέπει να τοποθετούνται άμεσα σε ψυγείο μετά την μεταφορά τους στο σχολείο και να διατηρούνται σε θερμοκρασία μικρότερη ή ίση των 5 ο C μέχρι την ώρα που θα καταναλωθούν.

Τα ψυγεία πρέπει να διαθέτουν μόνιμα θερμόμετρα, για την τακτική παρακολούθηση διατήρησης της ψυκτικής αλυσίδας ή εναλλακτικά η διαδικασία αυτή να πραγματοποιείται με τη χρήση φορητών θερμομέτρων τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα (π.χ. το πρωί και πριν την διάθεση των γευμάτων) ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα γεύματα των μαθητών διατηρήθηκαν

στις κατάλληλες συνθήκες.

Εξαίρεση αποτελεί η διατήρηση γευμάτων σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 60ο C, εφόσον υπάρχει τέτοια δυνατότητα με κατάλληλο εξοπλισμό (μπεν μαρί), αν αυτά έχουν μεταφερθεί στη θερμοκρασία αυτή όπως προαναφέρθηκε.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν διατηρούμε ποτέ τα τρόφιμα σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, ούτε το χειμώνα ούτε το καλοκαίρι. Οι θερμοκρασίες από περίπου 7 έως 60ο C επιτρέπουν τον πολλαπλασιασμό παθογόνων μικροοργανισμών που ενδέχεται να έχουν επιβιώσει του μαγειρέματος ή έχουν επιμολύνει το τρόφιμο. Οι θερμοκρασίες περιβάλλοντος που είναι συνήθεις στην Ελλάδα είναι συχνά κοντά στις ιδανικές για την ανάπτυξη μικροοργανισμών.

β) Τα γεύματα αναθερμαίνονται σε κατάλληλους φούρνους πριν την κατανάλωσή τους με τέτοιο τρόπο ώστε η θερμοκρασία σε όλα τα σημεία του τροφίμου να είναι ανώτερη των 70 οC. Το τρόφιμο πρέπει να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά τηναναθέρμανση.

Αν χρησιμοποιείτε φούρνο μικροκυμάτων για την αναθέρμανση, βεβαιωθείτε

ότι το τρόφιμο είναι τοποθετημένο σε κατάλληλο για τον σκοπό αυτό περιέκτη και ότι, κατά τη λειτουργία του φούρνου, ο δίσκος του φούρνου μικροκυμάτων περιστρέφεται.

γ) Πρέπει να τηρούνται όλοι οι όροι υγιεινής του προσωπικού, του εξοπλισμού και των χώρων που χρησιμοποιούνται κατά την διάθεση των γευμάτων προς κατανάλωση στους μαθητές.

Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η διαρκής εκπαίδευση των μαθητών στην τήρηση της ατομικής υγιεινής (π.χ., καλό πλύσιμο χεριών) καθόσον είναι οι βασικοί χειριστές των γευμάτων πριν την κατανάλωση τους.

δ) Ιδιαίτερα επωφελές θα ήταν, το προσωπικό (εκπαιδευτικό ή άλλος χειριστής τροφίμων) που ασχολείται με την επιτήρηση της σίτισης των μαθητών, να έχει παρακολουθήσει πρόγραμμα κατάρτισης ή σεμινάρια για τον χειρισμό τροφίμων ώστε να αντιλαμβάνεται έγκαιρα ενδεχόμενους κινδύνους για την υγεία των μαθητών λόγω λανθασμένων πρακτικών και να τους συμβουλεύει κατάλληλα. Επίσης το προσωπικό πρέπει να διαθέτει πιστοποιητικό Υγείας.

Διατροφικές Συστάσεις-Προτάσεις για καλύτερη επιλογή τροφίμων στο σχολείο

1. Ξεκινήστε τη μέρα σας τρώγοντας ένα καλό πρωινό (κατά προτίμηση στο σπίτι).
2. Στο σχολείο επιλέξτε το κολατσιό σας, καταναλώνοντας κάποια από τα είδη του κυλικείου (που είναι σύμφωνα με τις οδηγίες). Εναλλακτικά, μπορείτε να καταναλώσετε κολατσιό που έχετε προετοιμάσει από το σπίτι, αρκεί αυτό να έχει συντηρηθεί σωστά μέχρι τη στιγμή που θα το καταναλώσετε.
3. Καταναλώνετε καθημερινά γαλακτοκομικά προϊόντα (π.χ., γάλα, γιαούρτι) χαμηλά σε λιπαρά. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν καλή πηγή ασβεστίου στη διατροφή μας. Θυμηθείτε ότι η περιεκτικότητα ασβεστίου στο γάλα με χαμηλά λιπαρά είναι η ίδια με αυτή στο πλήρες γάλα. Εάν δεν πίνετε γάλα, προτιμήστε ένα γιαούρτι ή κάποιο άλλο γαλακτοκομικό προϊόν.
4. Τρώτε καθημερινά φρούτα (κατά προτίμηση εποχιακά φρέσκα φρούτα). Τα φρούτα είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ίνες και πλήθος αντιοξειδωτικών ουσιών, ενώ παράλληλα είναι χαμηλά σε θερμίδες. Μπορείτε να εντάξετε στο κολατσιό σας με μέτρο την κατανάλωση ενός φυσικού χυμού. Θυμηθείτε όμως ότι πίνοντας ένα χυμό φρούτων προσλαμβάνετε λιγότερες φυτικές ίνες από ότι αν καταναλώνατε τα αντίστοιχα φρούτα.
5. Στo σάντουιτς ή στο τοστ προτιμάτε ψωμί ολικής αλέσεως διότι περιέχει περισσότερα θρεπτικά συστατικά από το λευκό ψωμί. Καλή επιλογή σνακ αποτελεί επίσης και το σουσαμένιο κουλούρι (όπου αυτό πωλείται) καθώς και άλλα προϊόντα που περιέχουν σουσάμι (όπως το παστέλι) αλλά και ξηρούς καρπούς.
6. Πίνετε αρκετό νερό για τη σωστή ενυδάτωση του οργανισμού σας.
7. Περιορίστε την κατανάλωση ποτών και ροφημάτων που είναι υψηλά σε σάκχαρα και θερμίδες, καθώς και των πολλών γλυκισμάτων. Μειώνοντας την υπερβολική κατανάλωση σακχάρων, μειώνετε τον κίνδυνο τερηδόνας και παχυσαρκίας.
8. Φροντίστε να γυμνάζεστε καθημερινά και να διατηρείτε φυσιολογικό για την ηλικία σας βάρος. Θυμηθείτε ότι η ποσότητα κατανάλωσης κάποιων τροφών πλούσιων σε λίπος ή/και σάκχαρα και η έλλειψη άσκησης ευθύνονται για την παχυσαρκία.

Τα είδη τροφίμων που επιτρέπεται να διαθέτονται από τα Σχολικά Κυλικεία

Σύμφωνα με την Υγειονομική Διάταξη ΥΑ Υ1γ/ Γ.Π/οικ 81025/2013- ΦΕΚ 2135/B’/29-8-2013, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με την Υ1γ/Γ.Π./οικ.96605/2013 (ΦΕΚ 2800/τ.Β΄/04-11-2013) τα επιτρεπόμενα είδη είναι:

Φρούτα-Λαχανικά

• Φρέσκα φρούτα-λαχανικά ανάλογα με την εποχή καλά πλυμένα και συσκευασμένα σε ατομική μερίδα.
• Αποξηραμένα φρούτα (πχ βερίκοκα, δαμάσκηνα, σύκα, σταφίδες, μπανάνες κλπ) χωρίς προσθήκη ζάχαρης, συσκευασμένα σε ατομική μερίδα έως 50γρ.
• Φυσικός χυμός φρούτων ή και λαχανικών που παρασκευάζεται εντός των κυλικείων – καντινών. Δεν επιτρέπεται η προσθήκη σακχάρων ή άλλων γλυκαντικών ουσιών. Συστήνεται να είναι δυνατή η κατανάλωση του άμεσα μετά την παρασκευή του σε ποτήρια μιας χρήσης ανακυκλώσιμου υλικού.
• Φρουτοσαλάτα που παρασκευάζεται εντός των κυλικείων – καντινών από φρέσκα, καλά πλυμένα φρούτα εποχής. Δεν επιτρέπεται η προσθήκη σακχάρων ή άλλων γλυκαντικών ουσιών.
• Σαλάτα από φρέσκα, καλά πλυμένα λαχανικά που παρασκευάζεται εντός των
• κυλικείων- καντινών, χωρίς προσθήκη αλατιού. Επιτρέπεται μόνον η προσθήκη ελαιολάδου, ξυδιού η λεμονιού.
• Συσκευασμένοι φυσικοί χυμοί φρούτων και ομοειδών προϊόντων, χωρίς συντηρητικά και χωρίς προσθήκη ζάχαρης, σε ατομική συσκευασία έως και 330ml.

Γαλακτοκομικά

• Γάλα τυποποιημένο, παστεριωμένο σε ατομική συσκευασία έως 500ml πλήρες και ημιαποβουτυρωμένο (1,5%-1,8% λιπαρά).
• Σοκολατούχο γάλα με χαμηλά λιπαρά (max. 1,8%) σε συσκευασία έως 250ml.
• Γιαούρτι τυποποιημένο (έως 5% λιπαρά) χωρίς πρόσθετα σάκχαρα σε ατομική μερίδα έως 200 γραμμάρια.
• Ροφήματα από συνδυασμούς φρέσκου γάλακτος και φρέσκων φρούτων που θα παρασκευάζονται στο κυλικείο. Δεν επιτρέπεται η προσθήκη ζάχαρης. Απαγορεύεται η διάθεση άλλων τυποποιημένων αναλόγων ροφημάτων καθώς και η χρήση έτοιμης σκόνης για την παρασκευή τους.
• Τυριά πολύ σκληρά, σκληρά, ημίσκληρα, μαλακά τυριά. Συστήνονται τυριά παραδοσιακά και ελληνικά Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης. Εξαιρούνται τα ανακατεργασμένα τυριά ή τηγμένα τυριά και ανακατεργασμένα τυριά με αλοιφώδη υφή.

Απλά αρτοπαρασκευάσματα ή αρτοσκευάσματα

• Κουλούρι σησαμένιο ολικής άλεσης πλούσιο σε φυτικές ίνες ή λευκό.
• Κριτσίνια ολικής άλεσης πλούσια σε φυτικές ίνες ή λευκά, σε ατομική συσκευασία έως 50 γρ.
• Φρυγανιές ολικής άλεσης πλούσιες σε φυτικές ίνες ή λευκές, σε ατομική συσκευασία έως 50 γρ.
• Κράκερς ολικής άλεσης πλούσια σε φυτικές ίνες ή λευκά, σε ατομική συσκευασία έως 50 γρ.

Τα παραπάνω απλά αρτοπαρασκευάσματα πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προδιαγραφές:

• Κορεσμένα λιπαρά έως 3%
• Τράνς λιπαρά έως 0,1%
• Νάτριο έως 0,5%.

Διάφορα αρτοσκευάσματα

• Μουστοκούλουρα σε ατομική μερίδα έως 60γρ.
• Σταφιδόψωμο σε ατομική μερίδα έως 60γρ.
• Μπισκότα απλά, χωρίς γέμιση, σε ατομική συσκευασία (έως 60γρ) με τις παρακάτω προδιαγραφές:

1. Η περιεκτικότητά τους σε trans λιπαρά να μην υπερβαίνει το 2% των ολικών Λιπιδίων
2. Ανά 100γρ προϊόντος: α) η ζάχαρη να μην υπερβαίνει τα 10γρ, β) τα ολικά λιπαρά να μην υπερβαίνουν τα 10γρ, γ) τα κορεσμένα λιπαρά να μην υπερβαίνουν τα 5γρ και δ) το νάτριο να μην υπερβαίνει τα 0,5γρ.

• Μπάρα δημητριακών ολικής άλεσης σε ατομική μερίδα έως 40γρ, η οποία να πληροί τις ακόλουθες προδιαγραφές:

1. Κορεσμένα λιπαρά έως 3%
2. Τράνς λιπαρά έως 0,1%
3. Νάτριο έως 0,5%.

• Επιτρέπεται η διάθεση τυρόπιτας – πίτας λαχανικών σε ατομικές μερίδες των 120 γρ. και με συγκεκριμένες προδιαγραφές: Επιτρέπεται η διάθεση τυρόπιτας – πίτας λαχανικών σε ατομικές μερίδες των 120 γρ. και με συγκεκριμένες προδιαγραφές:

1. Η λιπαρή ύλη για τη ζύμη – φύλλο πρέπει να είναι αποκλειστικά ελαιόλαδο, μαλακή μαργαρίνη ή φυτικά έλαια, όπου το τελικό προϊόν δεν πρέπει να ξεπερνάει το 30% σε συνολικά λιπαρά και το 0,1% σε trans λιπαρά.
2. Το τυρί που θα χρησιμοποιείται στις τυρόπιτες θα πρέπει να αποτελεί τουλάχιστον το 40% του συνολικού βάρους. Συστήνονται τυριά παραδοσιακά και ελληνικά Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης. Απαγορεύεται η χρήση τετηγμένων τυριών.

• Πίτσα με τις παρακάτω προδιαγραφές:

1. Για τη βάση τα επιτρεπόμενα υλικά είναι αλεύρι, μαγιά, αβγό, γιαούρτι, αλάτι και μυρωδικά βότανα. Απαγορεύεται η χρήση ενισχυτικών γεύσης όπως το γλουταμινικό μονονάτριο.
2. Για τη γέμιση τα επιτρεπόμενα προϊόντα είναι τυρί, τομάτα, πιπεριές, μανιτάρια, κρεμμύδι, καλαμπόκι. Δεν επιτρέπεται η χρήση σάλτσας και αλλαντικών.

Σάντουιτς

Τα σάντουιτς / τοστ μπορούν να παρασκευάζονται με συνδυασμούς των τροφίμων των επόμενων παραγράφων. Μπορούν να είναι τυποποιημένα ή να παρασκευάζονται στον χώρο του κυλικείου – καντίνας αυθημερόν.

• Επιτρέπεται η χρήση όλων των ειδών ψωμιού, ολικής άλεσης πλούσιο σε φυτικές ίνες ή λευκό όπως ψωμάκι ατομικό, ψωμί για τοστ, μπαγκέτα, ελληνική πίτα, αραβική πίτα, σησαμένιο κουλούρι. Συστήνεται το ψωμί ολικής άλεσης. Δεν επιτρέπεται το μπριος, το κρουασάν ή το πιροσκί.
• Δεν επιτρέπεται η χρήση άλλων αλλαντικών, εκτός από βραστή γαλοπούλα με τις παρακάτω προδιαγραφές: α) Κορεσμένα λιπαρά έως 1% και β) Νάτριο έως 1%.
• Λαχανικά όλων των ειδών.
• Ελιές χωρίς το κουκούτσι και πάστα ελιάς.
• Τυριά (όπως αυτά αναφέρονται στην παράγραφο “Γαλακτοκομικά” παραπάνω)
• Αβγό καλά βρασμένο.
• Από λιπαρές ύλες επιτρέπεται μόνο η προσθήκη ελαιολάδου.

Επιτρέπεται η παρασκευή γλυκών σάντουιτς με συνδυασμό των προαναφερόμενων ψωμιών και ως γέμιση 1 κουταλιά της σούπας μέλι ή μέλι με ταχίνι.

Γλυκίσματα

• Κρέμα και ρυζόγαλο σε ατομικές μερίδες των 150γρ. (με περιεκτικότητα σε λίπος γάλακτος έως 4%).
• Χαλβάς σε ατομική μερίδα έως 50 γρ.
• Παστέλι σε ατομική μερίδα έως 50γρ.
• Μέλι σε ατομική μερίδα.
• Σοκολάτα υγείας και γάλακτος σε ατομική μερίδα έως 30γρ.
• Δεν επιτρέπεται η διάθεση τσιχλών και καραμελών.

Ξηροί καρποί

• Στα κυλικεία των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επιτρέπονται οι ξηροί καρποί όλων των ειδών χωρίς προσθήκη αλατιού ή ζάχαρης σε ατομική συσκευασία έως 50γρ. Δεν επιτρέπονται οι τηγανισμένοι ξηροί καρποί.

Υγρά τρόφιμα

• Εμφιαλωμένο νερό.
• Στα κυλικεία των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επιτρέπονται τα παρακάτω αφεψήματα: χαμομήλι, φασκόμηλο, τσάι του βουνού, χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή συνθετικών γλυκαντικών.
• Καφές μόνο για το προσωπικό.
• Δεν επιτρέπεται η διάθεση αναψυκτικών.

Ακόμη επιτρέπεται η διάθεση και «βιολογικών προϊόντων» όπως αυτά ορίζονται στους Κανονισμούς 834/2007 και 889/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, με την προϋπόθεση ότι αυτά εμπίπτουν στον ανωτέρω κατάλογο.

Τέλος, δεν επιτρέπεται η διάθεση λειτουργικών τροφίμων ή συμπληρωμάτων διατροφής και προϊόντων που περιέχουν γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς και η διάθεση άλλων προϊόντων, που δεν περιλαμβάνονται στην παρούσα Υγειονομική Διάταξη.

Πως και από ποιόν καθορίσθηκε ο συγκεκριμένος κατάλογος τροφίμων;

Ο παραπάνω κατάλογος προϊόντων έχει συνταχθεί (και ενημερώνετε όποτε χρειαστεί) από επιστημονική επιτροπή του Υπουργείου υγείας με δύο κυρίως κριτήρια. Αυτό της ασφάλειας, δηλαδή να πρόκειται για τρόφιμα που δεν αλλοιώνονται εύκολα και διατηρούνται στις περιορισμένες συνθήκες του κυλικείου αποτελεσματικά και με διαιτολογικά κριτήρια, δηλαδή να πρόκειται για τρόφιμα που συμβάλουν σε μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή.

Επεξηγήσεις ορισμών τροφίμων

1) «Χυμούς» εννοούμε μόνο αυτά τα προϊόντα που αναγράφουν στην συσκευασία την λέξη «χυμός» και συνήθως φέρουν την ένδειξη 100% χυμός. Όλα τα υπόλοιπα προϊόντα όπως «Νέκταρ», «φρουτοποτά» και πολύ περισσότερο τα αναψυκτικά όπως η λεμονάδα και πορτοκαλάδα δεν αποτελούν χυμούς και απαγορεύονται.

2) Όταν λέμε γιαούρτι εννοούμε τα προϊόντα αυτά που αναγράφουν στην συσκευασία «γιαούρτι». Τα διάφορα «επιδόρπια» δεν είναι γιαούρτια και απαγορεύονται.

Πότε ένα τρόφιμο που διατίθεται στο Κυλικείο δεν πρέπει να καταναλωθεί… 

1. Όταν η συσκευασία του τροφίμου είναι ανοιγμένη ή σκισμένη.
2. Όταν το χρώμα ή η υφή του τροφίμου είναι διαφορετικά από ότι συνήθως.
3. Όταν η μυρωδιά του τροφίμου είναι διαφορετική από την συνηθισμένη.
4. Όταν η γεύση του τροφίμου είναι διαφορετική από την συνηθισμένη.
5. Όταν είναι εμφανώς αλλοιωμένο.
6. Όταν κατά την μάσηση του αντιληφθούμε να υπάρχει κάποιο ξένο σώμα (συνήθως κάτι ποιο σκληρό από το τρόφιμο)
7. ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΜΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙ ΥΠΟΨΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΟ, ΔΕΝ ΤΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΥΜΕ.

Ευπαθή και Ευαλλοίωτα Τρόφιμα !!!

Αρκετά τρόφιμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα και αλλοιώνονται πολύ γρήγορα σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Αυτά τα τρόφιμα να ονομάζουμε ευπαθή-ευαλλοίωτα και κατά την συντήρηση τους οφείλουμε να τα έχουμε είτε σε θερμοκρασία ψυγείου (1-5 ˚C) ή σε θερμοθάλαμο (>60˚C).

Ποιά προϊόντα  που διατίθενται στο κυλικείο  είναι Ευπαθή και Ευαλλοίωτα και πως διατηρούνται…

Από τα τρόφιμα που διατίθενται στο κυλικείο θα πρέπει να διατηρούνται :

α) Σε Ψυγείο

1. Τα φρέσκα γάλατα (τα υψηλής παστερίωσης δεν χρειάζεται μέχρι να ανοιχθούν)
2. Τα γιαούρτια
3. Τα τυριά
4. Ροφήματα από συνδυασμούς φρέσκου γάλακτος και φρέσκων φρούτων
5. που παρασκευάζονται στο κυλικείο
6. Το ρυζόγαλο και η κρέμα
7. Τα σάντουιτς και τα τοστ πριν ψηθούν
8. Ορισμένοι χυμοί (εξαρτάται από το είδος)
9. Ο φυσικός χυμός φρούτων και λαχανικών καθώς και οι σαλάτες και
10. φρουτοσαλάτες, που παρασκευάζονται εντός των κυλικείων – καντινών
11. εφόσον δεν καταναλώνονται άμεσα
12. Συστήνεται το καλοκαίρι οι σοκολάτες να διατηρούνται εντός ψυγείου.

β) Σε Θερμοθάλαμο 

1. Οι τυρόπιτες, πίτες λαχανικών
2. Πίτσα

Τι προβλέπεται για τα υπόλοιπα τρόφιμα του καταλόγου για τα Κυλικεία…

Το ότι κάποιο τρόφιμο δεν χρειάζεται ψυγείο για την συντήρηση του δεν σημαίνει ότι μπορούμε να το αποθηκεύουμε σε οποιεσδήποτε συνθήκες. Οι θερμοκρασίες στον χώρο της αποθήκευσης και διάθεσης δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τους 25˚C και τα τρόφιμα δεν θα πρέπει να είναι εκτεθειμένα στον ήλιο.

Στοιχεία συσκευασίας προϊόντων Κυλικείου που πρέπει να «μελετώνται»

Μεγάλο μέρος από τα επιτρεπόμενα προϊόντα στα κυλικεία είναι τυποποιημένα συσκευασμένα προϊόντα. Σύμφωνα με την νομοθεσία η συσκευασία οφείλει να φέρει ορισμένες ενδείξεις ιδιαίτερα χρήσιμες για την ασφάλεια και την ενημέρωση του καταναλωτή.

Ποιες ενδείξεις  στη συσκευασία τυποποιημένων τροφίμων παρουσιάζουν ενδιαφέρον

Οι ενδείξεις «ανάλωση έως» ή «ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας». Τα τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται πριν την αναγραφόμενη ημερομηνία.

1. Συνθήκες διατήρησης ή/και συνθήκες χρήσης. Τα τρόφιμα παραμένουν αναλλοίωτα εφόσον τηρούνται οι συνθήκες διατήρησης που ορίζει ο παρασκευαστής (π.χ. διατηρείται σε σκιερό μέρος, διατηρείται στο ψυγείο, μετά το άνοιγμά του διατηρείται στο ψυγείο και καταναλώνεται εντός τεσσάρων ημερών, καταναλώνεται εντός ημερών μετά το άνοιγμα του στο ψυγείο).
2. Οδηγίες χρήσης. Τα τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης του παρασκευαστή εφόσον υπάρχουν.
3. Τυχόν συστάσεις για προϊόντα που ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία στην περίπτωση υπερβολικής κατανάλωσής τους.
4. Τα συστατικά. Μας δίνουν πληροφορίες για την σύνθεση του τροφίμου.
5. Διατροφικές Πληροφορίες. Μας δίνουν πληροφορίες για διατροφικά χαρακτηριστικά του τροφίμου όπως θερμίδες, ποσοστά θρεπτικών συστατικών κ.α.
6. Το βάρος του προϊόντος.

Άλλες ενδιαφέρουσες ενδείξεις…

1) Όλες οι βασικές ενδείξεις στις ετικέτες θα πρέπει να είναι στα Ελληνικά ακόμα και αν το προϊόν είναι εισαγόμενο.

2) Την εξωτερική εμφάνιση του προϊόντος, καθώς και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του τροφίμου δηλαδή το χρώμα, τη γεύση και την οσμή του

Έφη Γιοβάνου