Πόσους πόντους πήρε; Και πόσα γραμμάρια; Μεγαλώνει σωστά ή μήπως κάτι κάνω λάθος; Οι πρώτες εβδομάδες της ζωής του μωρού είναι γεμάτες άγχος και ανασφάλεια για τη νέα μαμά.
Το ύψος και το βάρος είναι δυο σημαντικοί δείκτες της ανάπτυξης του παιδιού και παρακολουθώντας τους μπορείτε να βεβαιώνεστε ότι μεγαλώνει όπως πρέπει. Αρκεί, όμως, να μπορείτε να ξεχωρίζετε την αλήθεια από κάποιους αρκετά διαδεδομένους μύθους!
Τα βρέφη πάντα χάνουν βάρος τις πρώτες μέρες της ζωής τους.
Αλήθεια. Σχεδόν όλα τα νεογέννητα από την τρίτη περίπου μέρα της ζωής τους χάνουν ένα 5 με 10% από το αρχικό τους βάρος. Αν δείτε λοιπόν να χάνει τις πρώτες μέρες της ζωής του 300 ή και 400 ακόμη γραμμάρια μην ανησυχήσετε. Αυτή η μείωση του βάρους του οφείλεται στην προσαρμογή του οργανισμού του στο καινούργιο περιβάλλον και στον νέο τρόπο ζωής του. Το μωρό πλέον κινείται ελεύθερα και κατά συνέπεια δαπανά περισσότερη ενέργεια. Εάν όλα εξελιχθούν ομαλά, από την πέμπτη ή την έκτη μέρα θα αρχίσει να παίρνει ξανά βάρος. Κατά κανόνα, μέχρι τη δέκατη μέρα το μωρό σας θα έχει το βάρος με το οποίο γεννήθηκε.
Καλό είναι να ζυγίζουμε το μωρό κάθε μέρα
Μύθος. Όσο καιρό το μωρό ήταν στο μαιευτήριο, οι νεογνολόγοι το ζύγιζαν καθημερινά. Κάποιοι γονείς θεωρούν ότι πρέπει να συνεχίσουν να κάνουν το ίδιο και στο σπίτι. Όμως οι ειδικοί τονίζουν πως η εβδομαδιαία παρακολούθηση του βάρους του είναι αρκετή. Θα πρέπει να έχετε μια ηλεκτρονική βρεφική ζυγαριά στο σπίτι για να παρακολουθείτε αν το μωρό παίρνει το φυσιολογικό βάρος, που είναι 200 γραμμάρια την εβδομάδα. Αν διαπιστώσετε ότι δεν συμβαίνει αυτό, ενημερώστε τον παιδίατρο.
Πρέπει να μετράμε το ύψος του μία φορά το μήνα
Αλήθεια. Ο παιδίατρος θα μετράει το μωρό κάθε φορά που θα πηγαίνετε για την προγραμματισμένη μηνιαία επίσκεψη. Έτσι, θα είναι σε θέση να διαπιστώνει εάν είναι ικανοποιητική ή όχι η ανάπτυξή του. Εσείς δεν υπάρχει λόγος να το κάνετε στο σπίτι, άλλωστε είναι πολύ δύσκολο να μετρήσετε ένα μωρό που δεν είναι σε θέση να σταθεί όρθιο. Μετά τα πρώτα του γενέθλια, το ύψος μετριέται κάθε τρεις μήνες και μετά το δεύτερο έτος της ζωής του δύο με τρεις φορές το χρόνο.
Μια έντονη διαφοροποίηση στην εξέλιξη της ανάπτυξής του είναι ανησυχητική
Αλήθεια. Αν η γραμμή ανάπτυξής του δεν ανεβαίνει, αλλά παραμένει σταθερή για πολλούς μήνες ή αν πάρει την ανιούσα ή την κατιούσα απότομα, τότε θα πρέπει ο ειδικός να ερευνήσει την αιτία για την οποία συμβαίνει αυτό. Όταν πρόκειται για το ύψος, τότε η κατάσταση αυτή μπορεί να προμηνύει την έλλειψη κάποιας ορμόνης που σχετίζεται με την ανάπτυξη. Για να αντιδράσετε, θα πρέπει να έχετε παρατηρήσει ότι το παιδί δεν έχει ψηλώσει ούτε ένα εκατοστό εδώ και ένα χρόνο ή ότι η ανάπτυξή του έχει επιβραδυνθεί σημαντικά (για παράδειγμα, ενώ παλιά έπαιρνε 5-6 εκατοστά το χρόνο, το τελευταίο δωδεκάμηνο ψήλωσε μόνο κατά δύο εκατοστά). Όταν το πρόβλημα αφορά το σωματικό του βάρος, ίσως σχετίζεται με κάποια ασθένεια του εντέρου ή με δυσανεξία στη γλουτένη, η οποία εμποδίζει τη σωστή απορρόφηση των τροφών.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου της ζωής του, το παιδί μεγαλώνει πιο γρήγορα
Αλήθεια. Ανάμεσα στη γέννηση και στα πρώτα του γενέθλια το μωρό σας παίρνει περίπου 25 εκατοστά: είναι «αναγκασμένο» να μεγαλώσει! Όμως δεν διατηρεί αυτόν τον απίστευτα γρήγορα ρυθμό κατά τη διάρκεια όλης της ανάπτυξής του. Έτσι, τον δεύτερο χρόνο παίρνει άλλα δώδεκα περίπου εκατοστά. Τον τρίτο, οι πόντοι μειώνονται στους οχτώ. Από κει και πέρα, τα επόμενα χρόνια παίρνει κατά μέσο όρο τρία με πέντε εκατοστά ετησίως. Αυτό συμβαίνει μέχρι την εφηβεία, οπότε και πραγματοποιείται μια δεύτερη «έκρηξη» της ανάπτυξης.
Το ύψος ενός παιδιού εξαρτάται από το ύψος των γονιών του.
Αλήθεια και μύθος. Οι ψηλοί γονείς κάνουν ψηλά παιδιά και οι κοντοί κάνουν κοντά; Είναι πιθανό, αν λάβουμε υπόψη ότι τα γονίδια κληρονομούνται από τους γονείς. Υπάρχει ένας απλός τρόπος για να υπολογίσετε –κατά προσέγγιση βέβαια– το ύψος που θα έχει το παιδί όταν μεγαλώσει: Αθροίζετε το ύψος του πατέρα και της μητέρας (σε εκατοστά), προσθέτετε 13 αν είναι αγόρι ή αφαιρείτε 13 αν είναι κορίτσι, και στη συνέχεια διαιρείτε διά δύο. Όμως το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι παρά μια ένδειξη. Άλλωστε, η μεταφορά των γονιδίων δεν γίνεται αποκλειστικά από τους γονείς· οι ψηλοί γονείς ίσως έχουν κάποιον κοντό πρόγονο. Από την άλλη, το παιδί μπορεί να συναντήσει στη ζωή του συνθήκες που θα επηρεάσουν την ανάπτυξή του, όπως πρόωρη εφηβεία ή μια χρόνια θεραπεία με κορτιζόνη. Έτσι, δεν θα αποκτήσει το ύψος που θα μπορούσε να έχει. Στην πραγματικότητα, δεν μπορούμε να κάνουμε καμιά ασφαλή πρόβλεψη πριν το παιδί ολοκληρώσει την περίοδο της εφηβείας.
Ένα μωρό που έχει μικρό μήκος στη γέννα θα γίνει κοντό
Μύθος. Η αλήθεια είναι ότι όταν γεννιέται ένα μωρό δεν μπορούμε να ξέρουμε σχεδόν τίποτα για την ανάπτυξή του στο μέλλον. Υπάρχουν μωρά που έχουν γεννηθεί με ύψος κάτω του μέσου όρου (λιγότερο από 47 εκατοστά) και μέχρι την ηλικία των τριών ετών έχουν ξεπεράσει τους συνομηλίκους τους. Από τα υπόλοιπα, το 25% περίπου θα παραμείνουν κοντά και ως ενήλικοι, σε σύγκριση πάντα με τον μέσο όρο του πληθυσμού.
Είναι φυσιολογικό ένα μωρό να είναι στρουμπουλό μέχρι το πρώτο του έτος
Αλήθεια. Δεν είναι καθόλου αφύσικο να είναι ένα μωρό σαν ντολμαδάκι πριν τα πρώτα του γενέθλια. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το ύψος, έτσι και το βάρος του αυξάνεται σημαντικά κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου: παίρνει έξι με εφτά κιλά αυτούς τους δώδεκα μήνες, ενώ τον επόμενο χρόνο παίρνει δύο με τρία. Συνήθως τα μωρά τριπλασιάζουν το βάρος της γέννησής τους μέσα σε δώδεκα μήνες, κι αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς να αποκτήσουν μερικά «βραχιολάκια» στα μπράτσα και στα μπουτάκια. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών της ζωής τους δεν μπορούν να περπατήσουν και περνούν τον περισσότερο χρόνο ξαπλωμένα ή καθιστά. Όταν αρχίσουν να μπουσουλάνε, συνήθως η καμπύλη του βάρους σταματάει την κατακόρυφα ανοδική πορεία. Το μωρό γίνεται λιγότερο στρουμπουλό και διατηρεί ένα σταθερό ρυθμό πρόσληψης βάρους έως την ηλικία των έξι με εφτά ετών. Μετά, η γραμμή ξαναπαίρνει την ανιούσα. Αν το παιδί αρχίσει να παχαίνει υπερβολικά –κάτι που μπορεί να συμβεί στη ηλικία των έξι ετών περίπου– είναι πιθανόν να διαγράφεται μια τάση παχυσαρκίας. Σε αυτή την περίπτωση επιβάλλεται η επίσκεψη σε διαιτολόγο.
Η στοργή και η αγάπη δεν έχουν καμιά σχέση με την ανάπτυξη του μωρού
Μύθος. Για να μεγαλώσει σωστά, ένα μωρό δεν χρειάζεται μόνο να έχει καλή υγεία και να τρέφεται σωστά. Πρέπει παίρνει και αγάπη. Έρευνες έχουν δείξει ότι ένα δυνατό συναισθηματικό σοκ (όπως ένας θάνατος, μια αρρώστια στην οικογένεια ή ένα ασταθές συναισθηματικό περιβάλλον) προκαλεί μικρή καμπή στη σωματική ανάπτυξή του, η οποία ευτυχώς είναι προσωρινή.
Ψυχοκινητική εξέλιξη παιδιού
Η παρακολούθηση της ψυχοκινητικής ανάπτυξης του μωρού σας έχει μεγάλη σημασία, γιατί η έγκαιρη διάγνωση μιας καθυστέρησής της θα οδηγήσει γρηγορότερα στην έγκαιρη αντιμετώπιση. Βέβαια, θα πρέπει να έχετε πάντα στο νου σας ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο ρυθμό ψυχοκινητικής ανάπτυξης από παιδί σε παιδί, οι οποίες είναι απόλυτα φυσιολογικές.
Έτσι, δεν θα πρέπει να μας κυριεύσει πανικός αν διαπιστώσουμε ότι σε αντίστοιχη ηλικία το παιδί μιας φίλης ή ακόμη και το δίδυμο αδελφάκι του δικού σας παιδιού έχει διαφορετική συμπεριφορά. Το πρόβλημα μόνο ο παιδίατρος μπορεί να το επισημάνει και αυτός όχι πάντοτε με βεβαιότητα. Εσείς το μόνο που οφείλετε να κάνετε είναι να εκθέσετε στον παιδίατρο την παρατήρησή σας.
Μερικά από τα χαρακτηριστικά της φυσιολογικής ψυχοκινητικής ανάπτυξης στους πρώτους 12 μήνες περιλαμβάνουν τα εξής:
1ος μήνας
Το μωρό σας μπορεί να διακρίνει μόνο αχνές σκιές και να συγκεντρώσει την προσοχή του σε απόσταση τριάντα το πολύ εκατοστών. Προτιμά να βλέπει το πρόσωπο σας σε σχέση με άλλα πράγματα, να στρέφει το βλέμμα του προς το μέρος σας όταν του μιλάτε, γεγονός που το ηρεμεί, ενώ μπορεί να αρχίσει να προσηλώνει για μια στιγμή το βλέμμα του σε ένα αντικείμενο και να κάνει κάποια προσπάθεια για να παρακολουθήσει την κίνησή του. Επίσης, είναι δυνατό να σηκώνει λίγο το κεφάλι του στν πρηνή θέση, αλλά δεν μπορεί να το στηρίζει όταν είναι σε καθιστή θέση. Έχει συνήθως σφιγμένες τις παλάμες του και σφίγγει με δύναμη ότι του βάλετε στο χέρι.
2ος μήνας
Σε αυτή την ηλικία το μωρό σας χαμογελάει πιο συνειδητά όταν είναι ευχαριστημένο, αρχίζει να γνωρίζει καλύτερα τα πρόσωπα που το περιποιούνται και να παρακολουθεί καλύτερα ένα κινούμενο αντικείμενο. Σηκώνει τελείως το κεφάλι του στην πρηνή θέση, ενώ, όταν το ανασηκώσουμε για να καθίσει, είναι δυνατό να στηρίξει το κεφάλι του για 1-2 δευτερόλεπτα, που όμως εύκολα πέφτει προς τα εμπρός.
3ος μήνας
Είναι πια η ώρα που το μωρό σας χαμογελά συνειδητά, ενίοτε με φωνή. Επιζητεί τη συντροφιά των άλλων και αρχίζει να δείχνει περιέργεια για το περιβάλλον του. Παρακολουθεί καλύτερα ένα κινούμενο αντικείμενο, γυρίζοντας το κεφάλι του δεξιά και αριστερά, ενώ μπορεί να προσπαθεί να απλώσει τα χέρια του για να το πιάσει, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Στηρίζει πλέον αρκετά καλά το κεφάλι του και σηκώνει το στήθος του από το κρεβάτι όταν είναι στην πρηνή θέση. Μπορεί να φέρνει το χέρι του στο στόμα του και να πιάνει και να κουνά αντικείμενα.
4ος μήνας
Γελά πολύ όταν παίζετε μαζί του και απλώνει τα χέρια για να το σηκώσετε στην αγκαλιά σας. Δείχνει ενδιαφέρον και ξεχωρίζει φωνές. Μπορεί να βάζει δύναμη στα χέρια και να στηρίζεται στους αγκώνες του. Αλλάζει εύκολα πλευρό όταν είναι ξύπνιο ή όταν κοιμάται και μπορεί να γυρίζει από μπρούμητα προς τα πλάγια με όλα του το σώμα, με χέρια και πόδια σε ελαφριά κάμψη.
5ος μήνας
Σε αυτή την ηλικία το μωρό σας αναγνωρίζει πλεον όλα τα μέλη της οικογένειας και μπορεί να κλάψει σε αγνώστους, εκφράζοντας με αυτό τον τρόπο το φόβο του. Οι κινήσεις των χεριών γίνονται πια σκόπιμες και κατευθυνόμενες, ενώ συχνά πιάνει τα ποδαράκια του και τείνει να τα φέρει στο στόμα του, είτε όταν κάθεται, είτε όταν είναι ξαπλωμένο.
6ος μήνας
Το μωρό σας είναι σε θέση να εξερευνά το περιβάλλον και να αντιδρά με έντονες κινήσεις των άκρων και γέλιο, όταν κάποιος παίζει μαζί του. Επίσης, αρχίζει να προφέρει συλλαβές χωρίς νόημα και ενδεχόμενα να μιμείται ήχους. Είναι πια η ηλικία που προτιμά, αντί να είναι ξαπλωμένο, να το βάλετε να καθίσει, έστω και αν στην αρχή θα τα καταφέρνει μόνο με υποστήριξη. Έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει ένα αντικείμενο από το ένα χέρι στο άλλο, να το βάζει στο στόμα του και μετά να το πετάει. Μπορεί να στηρίζει το βάρος του στα πόδια του, όταν το κρατήσετε όρθιο.
7ος μήνας
Μπορεί να κρατά από ένα διαφορετικό αντικείμενο σε κάθε χέρι και να το αναζητά από μόνο του όταν του πέσει. Γυρίζει μπρούμητα, ανάσκελα, πλάγια με ευχέρεια. Κάθεται πλέον χωρίς υποστήριξη, συνήθως όμως πέφτει εύκολα.
8ος μήνας
Αποκτά πολύ στενές σχέσεις και μεγάλη εξάρτηση από τη μητέρα του. Μιλάει με επαναλαμβανόμενες συλλαβές (πα πα πα, ντα ντα ντα). Αναγνωρίζει το όνομά του, όταν το φωνάζετε. Μεταφέρει ένα αντικείμενο από το ένα χέρι στο άλλο. Προσπαθεί να μπουσουλίσει και χοροπηδάει ενεργητικά, όταν το κρατάτε από τα χέρια.
9ος μήνας
Το μωρό σας πλέον μαθαίνει να μιμείται διάφορες στερεότυπες κινήσεις («αντίο», «παλαμάκια», κλπ). Αντιλαμβάνεται πιο συγκεκριμένα τις έννοιες «μαμά» και «μπαμπά». Μιμείται επίσης, όσο μπορεί καλύτερα τις λέξεις που του υποδεικνύετε. Αρχίζει σιγά σιγά να χρησιμοποιεί μεμονωμένα τα δάκτυλά του και έρχεται μπουσουλώντας προς εσάς.
10ος μήνας
Καταλαβαίνει κάποιες λέξεις που του λέτε και μπορεί να «στέλνει φιλάκια», να «κάνει αντίο» και να χτυπάει παλαμάκια. Είναι πιθανό να αρχίσει να χρησιμοποιεί το δείκτη και τον αντίχειρα για να πιάνει αντκείμενα και να πιάνεται από τα έπιπλα για να στηριχθεί στα πόδια του. Αν το κρατήσετε, μπορεί ακόμη να κάνει και κάποια βήματα, έστω και χωρίς καλή ισορροπία.
11ος μήνας
Καταλαβαίνει μικρές προτάσεις (δώσε, φέρε, πάρε) και γνωρίζει το «όχι» και το «μη». Μπουσουλάει καλά με τα τέσσερα, μπορεί να κάνει τα πρώτα του βήματα στηριζόμενο στα έπιπλα από μόνο του, αλλά πέφτει και εύκολα, γι’ αυτό σε αυτή τη φάση θα πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί. Προσοχή: δεν μπουσουλάνε όλα τα παιδιά, ιδιαίτερα αυτά που έχουν πολλούς τρόπους να στηρίζονται και να μένουν όρθια.
12ος μήνας
Είναι πολύ πιθανό, αν δεν το έχει κάνει ήδη, το μωράκι σας να πει τις πρώτες του λέξεις. Καταλαβαίνει το νόημα αρκετών λέξεων και γυρίζει όταν ακούει το όνομά του. Είναι πιθανό να μπορεί να πίνει με μικρή βοήθεια από το ποτήρι, γεγονός που σημαίνει ότι πολύ σύντομα θα κοπεί το μπιμπερό. Σε αυτή την ηλικία μπορεί ήδη να είναι ικανό να περπατήσει από μόνο του, αλλά σίγουρα θα χρειάζεται την συνεχή σας προσοχή και βοήθεια, ώσπου να αποκτήσει ένα σταθερό περπάτημα. Η αρχική βάδιση γίνεται με τα πόδια ανοιχτά, για να διευρύνει τη βάση στήριξης. Τυχόν στροφές των ποδιών προς τα έσω ή έξω, είναι χωρίς σημασία.
Πηγή: santosight.blogspot.gr, paidiatriki.gr